ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಸೀಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಧ್ವಂಸಗೊಂಡ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು 11 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪರ್ಮಾರ್ ಕ್ಷತ್ರಿಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಸೇರಿವೆ ಮತ್ತು ಕಳೆದ 300 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿ ಹೋಗಿದ್ದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 51 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ 41 ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸೀಹೋರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಿಲ್ಪಾನ್ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ದೇವಬದ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ 75 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ.
ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ (ASI) ದೇವಬದ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯದ ಅವಶೇಷಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದಾದ ನಂತರ ಇಲಾಖೆ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾಗಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹೂತು ಹೋಗಿದ್ದ ಟುಕಡಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಮತ್ತೆ ದೇವಸ್ಥಾನ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ.
2016ರಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ಇಲ್ಲಿ ಅಗೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿತ್ತು. ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ದೇವಾಲಯಗಳ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಜಿ.ಪಿ.ಚೌಹಾಣ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ದೇವಾಲಯಗಳ ಆಧಾರವು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. 5 ನೇ ದೇವಾಲಯದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹುಡುಕಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ನಾಲ್ಕು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 9 ದೇವಾಲಯಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.
ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವರ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ನಟರಾಜ, ಉಮಾಶಂಕರ್, ಜಲಧಾರಿ, ನಂದಿ, ವಿಷ್ಣು, ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಒಟ್ಟು 30 ವಿಗ್ರಹಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮೂರ್ತಿಗಳು ಭಗ್ನಗೊಂಡಿದ್ದು, ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ.
ಆದರೆ, ದೇವಬದ್ಲಾದ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 200 ಅಡಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ಕಾರ್ಯ ಇನ್ನೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಉತ್ಖನನದಲ್ಲಿ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ದೇವಬದ್ಲಾ ಎಂದರೆ ದೇವರುಗಳ ಬೆಟ್ಟ ಎಂಬರ್ಥ. ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದವು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಾಶವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಂದ ಈ ಮಂದಿರಗಳು ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಹುದುಗಿ ಹೋಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅವರು ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿ ಹುದುಗಿರಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಭೂಕಂಪದಲ್ಲಿ ಕುಸಿತದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಇದರ ನಂತರ, 300 ವರ್ಷಗಳ ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ, ಈ ದೇವಾಲಯಗಳ ಅವಶೇಷಗಳು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಹೂತುಹೋಗಿವೆ.
ದೇವಬದ್ಲಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಮಿತಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಓಂಕಾರ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಕುನ್ವರ್ ವಿಜೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್ ಭಾಟಿ ಅವರು 51 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಶಂಕರನ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಇದುವರೆಗೆ ಇದರ ತಯಾರಿಕೆಗೆ 41 ಲಕ್ಷ ರೂ. ಖರ್ಚಾಗಿದೆ. ಈಗ ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯದ ಕಾಮಗಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂದರು.
ಓಂಕಾರ್ ಸಿಂಗ್ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಈ ದೇವಾಲಯವು 35 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸುಮಾರು 16 ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಇದಾದ ಬಳಿಕ ಇತರೆ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಯಲಿದೆ ಎಂದರು.
ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ಅಧಿಕಾರಿ ಜಿ.ಪಿ.ಚೌಹಾಣ್ ಮಾತನಾಡಿ, ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಈ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಅದೇ ತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದರು. ಜಿಪಿ ಚೌಹಾಣ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವಾಲಯದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಉದ್ದಿನ ಬೇಳೆ, ಸುಣ್ಣ, ಬೆಲ್ಲದಂತಹ ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಸಾಲೆಗಳ ಅತ್ಯಂತ ತೆಳುವಾದ ಪದರವನ್ನು ಸಹ ಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
