ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲೂ ಆಗಿದ್ದವು ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ ಆಗಿತ್ತು ಗೊತ್ತಾ?

Demonetisation: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 1946 ರಲ್ಲಿ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆಗಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನರ ಬಳಿಯಿದ್ದ ಕಪ್ಪು ಹಣವನ್ನ ವಾಪಸ್ ಹೊರತರಲು ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.

Demonetisation History In India: ದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪುಹಣವನ್ನು ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯನ್ನ ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಎಕಾನಮಿಯನ್ಮ ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ 2016 ರಲ್ಲಿ ನವೆಂಬರ್ 8 ರಂದು ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ರಾತ್ರಿ 8 ಗಂಟೆಗೆ ದೇಶವನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ರಾತ್ರಿ 12 ಗಂಟೆಯಿಂದ 500 ಹಾಗು 1000 ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಘೋಷಣೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಐನೂರು ಹಾಗು ಒಂದು ಸಾವಿರ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಬ್ಯಾನ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೊಸ 500 ಹಾಗು 2000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.

ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ ಅಥವ ಡಿಮಾನೆಟೈಜ್ ಮಾಡಿ ಅದರ ಬದಲಾಗಿ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲೇನಲ್ಲ, ಇದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಡಿಮಾನೆಟೈಸೇಷನ್ ನಂತಹ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಂಡು ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬನ್ನಿ 2016 ಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗ್ಯಾವಾಗ ಡಿಮಾನೆಟೈಸೇಷನ್ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 1946 ರಲ್ಲಿ ಆಗಿದ್ದ ನೋಟ್‌ಬ್ಯಾನ್

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಮೊದಲು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ತಿಳಿದರೆ ನಿಮಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ವೈಸರಾಯ್ ಮತ್ತು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ಸರ್ ಆರ್ಚಿಬಾಲ್ಡ್ ವೇವೆಲ್ ಅವರು ಜನವರಿ 12, 1946 ರಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಕರೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಲು ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. 13 ದಿನಗಳ ನಂತರ ಅಂದರೆ ಜನವರಿ 26ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ 12 ಗಂಟೆಯಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 500, 1000 ಮತ್ತು 10000 ರೂ.ಗಳ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಬ್ಯಾನ್ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ 100 ರೂ.ಗಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ನೋಟುಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ವೇಳೆ ಜನರ ಬಳಿ ಠೇವಣಿ ಇಟ್ಟಿರುವ ಕಪ್ಪುಹಣ ವಾಪಸ್ ತರಲು ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.

1978 – ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್

ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದ ನಂತರ, ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಬೇರುಗಳನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಕಪ್ಪುಹಣವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಜನವರಿ 16, 1978 ರಂದು ಅಂದಿನ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರ 1000, 5000 ಮತ್ತು 10,000 ರೂ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬ್ಯಾನ್ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತ್ತು. ಈ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಘೋಷಣೆಯ ನಂತರ ಮರುದಿನ ಅಂದರೆ ಜನವರಿ 17 ರಂದು ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಬ್ರ್ಯಾಂಚ್ ಗಳ ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗಾಗಿ ಮುಚ್ಚಲು ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು.

2016 ರಲ್ಲಿ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ ಮಾಡಿದ್ದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದ 58 ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನ ವಜಾಗೊಳಿಸಿದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್

ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ತೀರ್ಪು ಬಂದಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರ ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ. ಈ ನಿರ್ಧಾರದೊಂದಿಗೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ವಿರುದ್ಧದ ಎಲ್ಲಾ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿದೆ. 2016ರಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಬರೋಬ್ಬರಿ 58 ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ವಜಾಗೊಳಿಸಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎಸ್. ಎ. ನಜೀರ್ ನೇತೃತ್ವದ ಐವರು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪೀಠವು ಜನವರಿ 2 ರಂದು ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.

ಸೋಮವಾರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತೀರ್ಪುಗಳು ಬಂದವು. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ. ಆರ್. ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ. ವಿ.ನಾಗರತ್ನ ಈ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ನಜೀರ್, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ನಾಗರತ್ನ ಅವರಲ್ಲದೆ, ಐವರು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಪೀಠದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎ.ಕೆ. ರು. ಬೋಪಣ್ಣ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿ.ರಾಮಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ ಇದ್ದರು.

2016 ರಲ್ಲಿ 1,000 ಮತ್ತು 500 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸೂಕ್ತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಡಿಸೆಂಬರ್ 7 ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ಗೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿತ್ತು. ಕೇಂದ್ರದ 2016ರ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಅರ್ಜಿಗಳ ಕುರಿತು ಅಟಾರ್ನಿ ಜನರಲ್ ಆರ್ ವೆಂಕಟರಮಣಿ, ಆರ್ ಬಿಐ ವಕೀಲರು ಹಾಗೂ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾದ ಪಿ ಚಿದಂಬರಂ ಮತ್ತು ಶ್ಯಾಮ್ ದೇವನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಕೀಲರ ವಾದವನ್ನು ಪೀಠ ಆಲಿಸಿ ಆದೇಶವನ್ನು ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿತ್ತು. 1,000 ಮತ್ತು 500 ರೂ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ‘ಗಂಭೀರವಾಗಿ ದೋಷಪೂರಿತ’ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ ಚಿದಂಬರಂ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಟೆಂಡರ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಅದು ಆರ್‌ಬಿಐಗೆ ಬಿಟ್ಟದ್ದು. ಶಿಫಾರಸಿನ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. 2016 ರ ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರ, ‘ಸಮಯಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ’ (5 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಗಿ) ಯಾವುದೇ ಗಣನೀಯ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನೀಡಲಾಗದ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿತ್ತು.

ಕಪ್ಪು ಹಣ ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರ

ನೋಟು ಅಮಾನ್ಯೀಕರಣವು “ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ” ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ನಕಲಿ ಹಣ, ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಹಣಕಾಸು, ಕಪ್ಪು ಹಣ ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆಯನ್ನ ನಿಭಾಯಿಸುವ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳಿದೆ. ಕೇಂದ್ರದ ವಾದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ಕೇಂದ್ರದ ಮಾಜಿ ಸಚಿವ ಹಾಗೂ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಪಿ.ಚಿದಂಬರಂ, ನಕಲಿ ಕರೆನ್ಸಿ ಅಥವಾ ಕಪ್ಪುಹಣ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಯಾಕೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಲಿಲ್ಲ? ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು.